Villieldur

Hef meðal annars nýtt sumarið í að glugga í gegnum hina stórmerkilegu bók „Fjarri hlýju hjónasængur“ eftir Ingu Huld Hákonardóttur sem kom fyrst út árið 1992. Þrátt fyrir afar þungt og flókið efni þá er bókin mjög aðgengileg og auðveld aflestrar. Þarna er merkilegt sjónarhorn á afkima Íslandssögunnar þar sem ástin og greddan er í raun aðalefnið og það hvernig yfirvöld hafa í gegnum aldirnar reynt að hamla, hefta og stjórna þessum óstýrilátu kröftum í mannseðlinu.

Hvað varðar aftökur almennt eins og drekkingar og hálshöggvanir þá kom mér á óvart að í raun fóru þær ekki alfarið fram á Þingvöllum á 18. öld heldur líka að miklu leyti heima í héraði. Þetta veldur því að núna lít ég landið öðrum augum. Öll þessi saklausu og fallegu vötn fá á sig einhvern hrollkaldan og dimman blæ og ég spyr mig óneitanlega: Getur verið að konu hafi verið drekkt í þessu vatni? Í bókinni eru nokkuð þögull hópur sem vakti forvitni mína en það eru sjálfir böðlarnir. Hverjir gerðust böðlar og hvernig ætli þeim hafi liðið? Við lesturinn varð ég líka óendanlega þakklát fyrir að vera konutetur á 21. öld en ekki örvasa vinnukona á þeirri átjándu gagntekin af óæskilegri ást.

Það er mín niðurstaða eftir lesturinn að það hefur verið óttalegt basl að lifa af í þessu landi í gegnum aldirnar. Óbifanleg harka og ofbeldi hefur einkennt margt og hún viðist enn blunda í okkur. En harkan síast vonandi út með komandi kynslóðum.

Mér finnst ótrúlega flottur kjarni í þessum orðum Ingu Huldar á bls. 31 (í umfjöllun um Ágústínus og Miðaldakirkjuna):

Í raun reyndu stjórnendur að staðla og einfalda ástina, þetta margslungna undur sem ýmist hefur á valdi sínu að skapa beiska kvöl eða botnlausa sælu. Þegar hún læsir sig eins og villieldur um líkama og sál streyma áður ókunnar orkulindir fram úr djúpum sálarinnar, dularöfl losna úr læðingi og einstaklingurinn skynjar sinn sanna kjarna. Heit ást logar jafnt í huga sem hjarta og brennir bæði líkama og sál. Því má segja að ofstækisfull siðvendni og óhamið lauslæti séu tvær hliðar á sama fyrirbrigði: flóttanum frá einlægum og hlýjum tilfinningatengslum.